Türkiye’ye Sinemanın Girişi

20.05.2014

Osmanlı, “perdeye yansımış bir hayal”e [düşe, öyküye] hiç de yabancı değildir.

100 Yılda Değişenler ve Aynı Kalanlar

20.05.2014

Pek çok keşif gibi sinematograf da öncelikle askerî alanda devletin kullandığı propaganda aygıtlarından biriydi.

Türkiye’de Gösterilen İlk Filmler

21.05.2014

Sinematografın, Osmanlı topraklarına girmesi sadece adlarını bildiğimiz Jamin ve Henri adlı iki Fransız aracılığıyla oldu.

Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Belgesel Sinemamızın İlk Yılları

21.05.2014

Türkiye’de her alanda olduğu gibi sinema alanında da ilk adımlar İstanbul’da atılır. 

Beyoğlu’nun İlk Sineması: Pathé

21.05.2014

Lumiére Kardeşler’in sinema denen icadı ilk kez Beyoğlu’nda görücüye çıkıp Osmanlı’ya merhaba dedi. 

Balkanların ve Türk Sinemasının İlk Yönetmenlerinden: Manaki Kardeşler

21.05.2014

Yanaki (1878-1954)-Milton (1882-1964) Kardeşler, ilk Türk sinemacılarından ve Balkanlara ilk sinemayı getiren kişilerden ve en önemlileridir.

Fuat Uzkınay ve İlk Filmimize Dair

21.05.2014

Fuat Uzkınay, her şart altında Türk sinema tarihinin mihenk taşlarından biridir. Sadece ilk Türk filmini çekmiş olması ile değil pek çok konuda öncülüğüyle sinemamızda önemli bir yeri vardır.

Osmanlı’da Bir Sinema Gönüllüsü: Sigmund Weinberg

21.05.2014

Weinberg bir fotoğrafçı, bir otomobil temsilcisi ve nihayet sinemanın ilk yıllarında, mesleği ve ilgileri gereği sinemayı benimseyen bir sinema heveslisiydi.

Muhsin Ertuğrul Sineması

21.05.2014

Muhsin'in 1922’den 1953’e kadar yönettiği 30 filmin en azından üçte ikisinin yabancı kaynaklardan alındığı ya da bu dönemde Avrupa'da en geçerli olan kalıplara uyduğu bir gerçektir.

Basının Dilinde “Canlı Fotoğraf” ve “Hakikilik”

22.05.2014

Mitolojik öyküyü temsil etmek ve gerçekmiş gibi sunmak hoşgörülebilir, ancak gerçek mevcut iken hayalden yararlanmak sahtekarlık değil midir? 

Türk Sinemasında İlk Renkli Filmler

21.05.2014

Sinema tarihimizde ilk renkli film olarak Muhsin Ertuğrul'un 1953 yılında gösterime giren Halıcı Kız filmi bilinir. Oysaki sinemamızdaki ilk renkli çekimi Baha Gelenbevi 1948 yılında Birlik Film (İskender Necef) adına çektiği Bir Yuva Böyle Yıkıldı romanından sinemaya aktardığı Çıldıran Kadın adlı filmde yapmıştır.

Türk Sinemasında Bir Dönüm Noktası: Kanun Namına

21.05.2014

Filmin gösterime girdiği 1952 Kasım ayında gazetelerde yayınlanmış ilanlar, Kanun Namına’nın özellikle bir seri cinayet ve heyecanlı bir macera filmi olarak tanıtıldığını göstermektedir. 

Türk Sinemasında Teorinin Milâdı: Halit Refiğ

21.05.2014

Halit Refiğ, bono sisteminin kurulmasıyla Yeşilçam döneminin bittiğini iddia eder. 

Türk Filmlerinde Eski İstanbul

16.08.2014

Gerçekten de belgelere göre İstanbul’u ve bu büyük kentin surları içinde birçok semti ilk kez görüntüleyen yine ilk sinemacılarımızdan Muhsin Ertuğrul.

Metin Erksan’ın Bir Filmi, Kemal Tahir’in Bir Romanı Kadar Önemlidir

21.05.2014

Ertem Eğilmez’in filmlerinde keramet keşfedenler Metin Erksan’ın filmlerini hiçbir şekilde Ertem Eğilmez'in filmleri kadar olumlu değerlendirmemişlerdir.

Bir “Yerli” Sinemacı: Ahmet Uluçay

21.05.2014

Kuşkusuz yerellik, yerlilikle eş anlamlı değildir. Ama Türkiye özelinde aralarındaki mesafenin oldukça kısa olduğunu söylemek yanlış olmaz. 

Memduh Ün ve Sinemamızdaki Yeri

22.08.2014

Memduh Ün yapımcı olarak 124, yönetmen olarak 72, oyuncu olarak ise 48 filme imza atarak sinemamızın en üretken ve en etkili yönetmenlerinden biri olma sıfatını günümüzde de hak eder. 

Türk Sineması ve Edebiyat Uyarlamaları

24.07.2014

Romanlar, tiyatro oyunları, hikâyeler her zaman sinemacıların ilgisini çekmiş, kimi kez doğrudan uyarlanmış kimi kez senaristlere ilham kaynağı olmuştur.

Osman Fahir Seden: Yeşilçam’ın ta Kendisi

1.09.2014

Osman Seden, kuşkusuz, bugün Yeşilçam filmleri denince akla gelen imge deryasının büyük çoğunluğunu tek başına yaratan ve geliştiren sinemacıların başında gelir.

Yeşilçam Mitolojisi

1.10.2014

Yeşilçam bu formülü 30'lu, 40'lı, 50'li yılların Hollywood sinemasından aldı ve kendince uyguladı. 

Korkuyu Beklerken

21.10.2014

Öznelliğimizin çoğalması özgürlüğümüzü çoğaltmak yerine kimliğimizi tehdit eder. Simgesel, yeniden üretilemeyecek kadar kırılganlaşırken tekinsiz gündelik hayatımızın tastamam içine girmiştir. Korkunun nereden geleceği belli değildir ama geleceği kesindir.

Sadeliğin Derinliğinde Akad Sineması

19.11.2014

Lütfi Ö. Akad'la birlikte sinemacılar kuşağı başlar ve Türk sineması tiyatrocuların egemenliğinden kurtularak yeni bir kişilik kazanır. 

“Osmanlı’dan Sinema Manzaraları” Üzerine Bir Değerlendirme - 1

31.10.2014

“Osmanlı” ve “sinema” bir arada duymaya, düşünmeye ve tartışmaya alışık olmadığımız ve bu nedenle şaşırtıcı bir ilişki olarak çıkıyor karşımıza.

"Osmanlı'dan Sinema Manzaraları" Üzerine Bir Değerlendirme - 2

8.11.2014

Söz konusu filmlerin bütününde, doğal olarak, batının doğuya bakışındaki tekdüze, basmakalıp ve ötekileştirici yaklaşımın yansımalarını görmek mümkün.

Türk Sinemasında Yitirilen Tipik Karakterler ve Tipik Mekânlar

29.12.2014

Türk sinemasının sektör olarak ortaya çıkmaya başladığı 1950’li yılların, aynı zamanda mimarimizin ve şehirlerimizin hayat tarzlarımızdaki değişikliklere paralel hızla değişmeye başladığı yıllar olduğunu göz önüne getirirsek, yazar ve yönetmenlerin değişimleri hem karakterlerine hem de mimariye yansıtmada gösterdikleri özeni anlayabiliriz.

Çemberlitaş Şafak Sineması: Unutulan Bir Sinema Mabedi

5.01.2015

Şafak Sineması’nın görkemli günlerini geride bırakması, aynı zamanda Türkiye’nin dönüşümüyle ilgili de önemli bir örnek.

Milli Sinemanın İlk Durağı: Kâbe Yollarında

17.01.2015

"(Filmi) 16 mm. sinema makinesi ve kopyasıyla birçok şehirde oynattırdık. Belediyeler ve özel kuruluşlar ekibimize kolaylık sağladı. Bilhassa hiç sinemaya gitmemiş halktan filme büyük ilgi vardı. Yani filmi samimi bulup sevmişlerdi.”

Âmentü Gemisi Nasıl Yürüdü?

12.02.2015

“Âmentü Gemisi Nasıl Yürüdü?” sorusu iki türlü de yani hem “iman” hem de “imge, söz ve hareket” arasındaki ilişki açısından anlamlıdır. Soru hangi şekilde sorulursa sorulsun cevabı “aşk”tır: Âmentü gemisi, aşkla yürür. 

Ah, Güzel İstanbul ve Şehirli Muhafazakârlık

5.05.2015

Ah, Güzel İstanbul, bir anlamda 1960’lı yılların başında entelektüel planda yaygınlık kazanan iyimserliğe ve siyasi mahfillerden seslendirilen modernleşme anlatılarına düşülmüş bir muhalefet şerhidir.

İmkânsızlığın Getirdiği Yaratıcılık: Fantastik Türk Sineması -1-

12.08.2015

Fantastik Türk sineması, Yeşilçam'ın üretim anlamında altın çağını yaşadığı ve dünyada en çok film üreten dördüncü ülke konumuna geldiği bir dönemde patlama yapar. 

İmkânsızlığın Getirdiği Yaratıcılık: Fantastik Türk Sineması -2-

16.08.2015

William Friedkin’in çektiği orijinal filmdekinden farklı olarak Metin Erksan'ın Şeytan'ında (1974) papaz karakterine karşılık imam yer alır, İncil yerine de Kuran okunur. Şeytanı kovmak için de orijinal versiyondaki kutsal su yerine zemzem suyu tercih edilir.

Melodramatik Anlatım Biçimi ve Yeşilçam

4.09.2015

Nesilden Nesile Ertem Eğilmez

21.09.2015

Ertem Eğilmez özellikle yetmişli yıllarda yaptığı filmlerle bir halk sineması ortaya çıkarmış, arkasındaki ekibin de Türk tiyatrosu ve temaşa sanatları geleneğinden yetişmiş olmasının kazanımıyla, halka çok yakın, tanıdık ve sıcak gelen bir sinemasal tarz ortaya koymuştur. 

Patron Babamız ve Tatlı Sert Halleri: Hulusi Kentmen

20.12.2015

Hulusi Kentmen’in “patron baba” karakteri, otoritesinin kaynağını modernlikten çok geleneksellikten alır. Filmlerde iş disiplini ve çalışmaya yönelik çağrıları şehirli işbilirliğin ve adab-ı muaşeretin gerekleridir. Dolayısıyla “patron baba”, burjuva ambalajına rağmen aslen pederşahi bir figürdür.

Bir Roman Kahramanı Olarak Peyami Safa

15.06.2016

Sinemada Musiki

7.03.2016

Sinemadan musikinin kaldırılması taraftarı olanlar samiayı işgal edecek herhangi bir gürültünün; filmin temâşâsı esnasında musikiden daha ziyade hoşa gideceğini ve çünkü bu gürültünün sinema programının bayağılığı ve rol yapan artistlerin aleladeliği yüzünden musiki kadar haleldâr olmayacağını iddia ediyorlar.

Osmanbey Gazi Sineması: Şişli’deki Son Kale

24.02.2016

Osmanbey Gazi Sineması düşük fiyat ve yerli film gösterme politikasıyla günümüzde varlığını korumaya çalışırken, hemen yanıbaşındaki Cevahir Alışveriş Merkezi ve Nişantaşı City’s gibi büyük merkezlerle rekabet etmesi günden güne zorlaşmaktadır.

Muhsin Ertuğrul’un İlk Yönetmenlik Denemeleri

29.02.2016

Kara Lale Bayramı’ında şaşırtıcı bir şekilde, Muhsin Ertuğrul ve Gustav Preiss’ın çekimleri ve filmde tutturulan anlatım biçimi Avrupa’nın Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra sinema alanında yaşayacağı hızlı değişimlerin de müjdecisi gibidir.

'Namuslu Anne'den 'Cinsel Özgürlükçü Birey'e: Türk Sinemasında Değişen Kadın İmgesi - 1

8.03.2016

Türk sinemasında öne çıkan kadın karakter ve tiplemelerin sunumundaki değişimi inceleyen bu tebliğ, kadının “fedakar anne ve namuslu eş” şeklinde ifade edilebilecek geleneksel rolünün Türk sinemasında 1980’li yıllara kadar egemen tipleme olduğu ve 1980’lerden itibaren bu geleneksel kalıplarda ciddi bir kırılma yaşandığı savına dayanmakta.

“Namuslu Anne”den “Cinsel Özgürlükçü Birey”e: Türk Sinemasında Değişen Kadın İmgesi -2

15.03.2016

80’li yıllara gelindiğinde Türk sinemasındaki makbul kadın imajında ciddi bir kırılma ortaya çıkar. Bunun nedenlerini anlamak için öncelikle bu yılların siyasi, ekonomik ve toplumsal atmosferini tahlil etmek yerinde olacaktır.

Beyaz Perdenin Mugannisi Münir Nurettin

27.04.2016

Münir Nurettin Selçuk, Cumhuriyet’in ilk yıllarında unutulmaya terk edilmiş Türk Müziği’ne yeni bir üslup kazandırır. Ancak Üstad’ın Türk sinemasının ilk örneklerinde de emek sahibi olduğu pek bilinmez. Münir Bey, rol aldığı her filmde, adeta mini bir konser zevki yaşatmaktadır seyircisine…

Emek Sineması

18.05.2016

İpekçi Kardeşler 1958’e dek salonu işlettiler. Bu tarihten sonra Emekli Sandığı Emek Film’i kurarak sinemanın sahipliğinin yanı sıra işletmeciliğini de üstlendi. Ayrıca sinemanın adını da Melek’ten Emek’e çevirdi.

Türk Halk Sineması ile Ulusal Sinemadan Milli Sinemaya

26.05.2016

Herkes önce iyi bir sinemada birleşmekte, sonra bu sinemanın elbette Türk halkının duyuş ve düşünüşlerini aksettiren, kendi özüne yabancı düşmeyen ulusal bir sinema olması gerektiği noktasında birleşmektedir. Tartışma bu temel amaçtan değil, sorunlara bakış açısı ve yorumlamadan çıkmakta...

Makyaj Kudreti

19.07.2016

Mesela ihtiyarlamak istenilirse, çehrede suni buruş[uk]luk husûle getirilebilir. Bunun için de, siyah boya kalemi ile evvelce mevcut buruşukları derinleştirmek ve lede’l-hâce diğer buruşuklar vücuda getirmek kâfidir.

Bilge Olgaç Sinemasında Kadın Temsiliyetinin Dönüşümü

22.07.2016

Bilge Olgaç’ın sinemasındaki dönüşümü kronolojik olarak takip etmek zor olsa da onun filmlerindeki kadın temsiliyetinin zaman içerisinde evrildiğini ve yönetmenin olgunlaşma dönemi eserlerini toplumsal cinsiyet meselesinin yüksek sesle konuşulmaya başlayan yıllarda verdiğini söyleyebiliriz.

Bir Kartpostalın Hikâyesi

10.08.2016

Muhsin Ertuğrul’un rolüne girmek amacıyla yaptığı radikal hamlesini ilk öğrenen Sedat Simavi olur. Lebon Pastanesi’nde Simavi ile Ertuğrul oturmaktadır. Ertuğrul’un fesini çıkarmasıyla birlikte saçlarını görür görmez Simavi öyle bir bağırır ki, tüm pastane dönüp ikiliye bakar.

Artist Olmak İçin Birinci Şart Nedir?

6.09.2016

Şimdi sinemacılığın her sahasında eskiye nazaran büyük değişiklikler, tahavvüller vardır. Artistlik de böyledir. Çok değişmiştir. Biz bugün bu sütunlarda, sinemacılıktan yalnız sinema artistlerinin vaziyetini mevzubahiz edeceğiz.

Bir Sinema Marjinali ya da Unutulmuş Bir Yönetmen: Muharrem Gürses

7.09.2016

Yalnızca gişe rekorları kırıp halka inme başarısını gösteren Gürses’i 30 yıl sonra yeniden keşfetmiyoruz. Amacımız bir dönem “iş filmleri yönetmeni” olarak ün yapan ve de bir çok yönetmeni etkileyip bir “Gürses okulu” oluşturan Muharrem Gürses’i, bu unutulmuş sinema marjinalini yıllar sonra hatırlatmaktır yalnızca.

Türklerin En Eski Eğlencesi: Karagöz

26.09.2016

Zavallı Karagöz İstanbul’dan elini ayağını çekti. Şimdi yazları Gebze, Yakacık, Soğanlık gibi köylerde dolaşıyor, sinema bulunmayan, tiyatro binası olmayan bu köylerde karagöz rakipsiz olarak rağbet gören bir eğlence şeklini muhafaza ediyor.

İzmir'de İlk Sinema Gösterileri

1.10.2016

İlk sinema gösterisi­nin 1897 yılı başlarında İstanbul'da ger­çekleştirilmiş olduğu kaydedilmiştir. Buna karşın, kamuya açık ilk sinema gösterilerinin İstanbul’da değil de İz­mir’de başlatılmış olduğuna ilişkin bazı belgelerle karşılaşıyoruz.

Erken Sinemanın Kazası Nitrat Yangınları ve Önlemler

11.10.2016

Halihazırda elimizde Osmanlı’da meydana gelen sinema yangınlarına dair toplu ve etraflı bir çalışma mevcut olmamakla birlikte, yazılanlara bakılırsa ilk kaza şehrin elektriklendirilmesi için yapılan girişimler sırasında cereyan etmiş görünüyor.

Türk Sinemasının Bağımsızlıkla İmtihanı

27.12.2016

Sektörleşemeyen, yasal ve yapısal olarak kendisini yenileyemeyen, kendi sermayesini yaratamayan bir sinema için bağımsızlık gibi beklentiler çok da gerçekçi gözükmüyor. Dünyadaki kültürel sermaye hareketleri nereye doğru gidiyorsa, Türkiye’de de olan aslında yalnızca bu.

Yerli, Milli, Manevi Bir Film: Birleşen Yollar

9.01.2017

Bilal’in odasından, Feyza’nın dairesine açılan pencere geçmişine sahip çıkmak, kökünü hatırlamak için uzatılan bir yardım eli gibidir. Her şey geri döndürülemez bir şekilde tahrip edilmeden evvel, toplumu kimliğini ve değerlerini korumaya davet eden bir çağrıdır.

Yeşim Ustaoğlu Sinemasında Temsil Sorunu

13.02.2017

Yönetmen mekân kullanımı, renk ve müzik seçimi, kurgu dili gibi filmlerin biçimsel özellikleri açısından bütünlüklü bir anlatı inşa etmesine rağmen ataerkilliğin mümkün kıldığı ayrımların iç içe geçmesini sağlayacak politik bir tavır sergilemiyor.

Umut, Endişe ve Sürü Filmlerinde 1970’ler Türkiye Ekonomisinin İzdüşümleri

27.02.2017

Bir İzah

4.03.2017

Birçok kaynakta Muhsin Ertuğrul’a ait olduğu belirtilen fakat yazarın imzasız yayınlamayı tercih ettiği 1919 tarihli makalede; sinemanın o yıllarda nasıl algılandığı, ne zorluklarla filmler çekildiği ve Türk sinemasının ilk konulu film kabul edilen Pençe’ye dair önemli bilgiler mevcut.

Türk Sinemasında Başrolde İstanbul

14.03.2017

Dünyaya gözlerini İstanbul’da açan Türk sineması, aynı kâide üzerinde yükseliyor bugüne. Şehrin binlerce yıllık yaşanmışlığı, kimliği ve ruhu çekilip alındığında, sınırları arasında çekilen filmlerin de anlamlarından büyük ölçüde soyutlanacağını düşünmek abartı olmasa gerek.

Türk Filmleri Gişedeki Yerini Kaybediyor

12.06.2017

2015 yılında en çok izlenen 15 filmin iki tanesi yabancı film iken, 2016’da bu sayı 5, bu yıl ise şimdiden 7’ye çıkmış durumda. Toplam seyirci sayısında dikkate değer bir artış olmadığı halde pazar payında özellikle Hollywood filmleri günden güne paylarını arttırıyor.

2017’de Türk Sinemasının Genel Görünümü

23.12.2017

Bir tarafta hızla yükselişte olan ve her geçen gün pazardan daha çok pay kapan Amerikan gişe canavarları, diğer tarafta ise televizyonda benzerlerini gördüğümüz, neredeyse hikâyesini, olay örgüsünü ve oyuncularını ezberlediğimiz demode romantik komediler, ucuz ve bayağı güldürüler…

2017’de Bağımsız Türk Sinemasının Genel Görünümü

26.12.2017

Bağımsız sinema uzun süredir Türkiye’de bir tür kimsesizler mezarlığına dönüşmüş durumda. Pastanın büyük bir bölümünü kendi arasında paylaşan on ya da yirmi filmi geride bıraktığımızda, tablo çok korkutucu gerçekten de...

Türk Sinemasında İlk Polisiye: Yılmaz Ali

24.02.2018

Yılmaz Ali’de yönetmen Faruk Kenç'in yurt dışında edindiği tecrübelerin de mutlaka etkisi vardır. Yılmaz Ali ilk polisiye olmanın yanında sinemamızda şaryonun kullanıldığı ilk filmdir.

Bir Yönetmenin Kariyerini Bitiren Film: Kamelyalı Kadın

2.03.2018

Türk sinemasının en ilginç olaylarından biri de Şakir Sırmalı’nın yönettiği, Alexandre Dumas’ın eserinden uyarladığı Kamelyalı Kadın filminden sonra eleştirmenlerce neredeyse linç edilmesi ve “alay konusu” edilmesinin ardından yönetmenliği bırakmak zorunda kalmasıdır.

Balatlı Arif: Şehre Karşı Taşra, Arzuya Rağmen Yasa

10.03.2018

Balatlı Arif, taşrayla merkez arasındaki mesafenin, yoksulluğun getirdiği yoksunluğun ve cemaate yabancılaşma korkusunun yarattığı huzursuzluğun filmidir. Arif’in arzuya kapılıp yasayı ihlali, yasa koyucu babanın sembolik düşüşüyle sonuçlanır.

Yeşilçam’ın Beyaz Mendili

22.05.2018

Beyaz Mendil, hikâyesi yerli, anlatısı temiz, oyunculukları dönemin standartlarına göre oldukça başarılı bir film. Öykünün yalınlığı, Akad’a sinemasal bir dünya kurma olanağı tanıdığından, Yaşar Kemal’in büyülü gerçekçi olarak niteleyebileceğimiz edebi eserlerinin etkisi filmde yok.

Askerin Dönüşü: İnsanın Kendini Tamir Hikâyesi

19.06.2018

Ali'nin marangozluk mesleği kendisini yontup oymasına da vesile oluyor. İşini bulduğu anda biraz rahatlıyor, içini kemiren duyguları yontup atıyor âdeta. Yeni kaldığı yerde büyükşehirle ve onun devinimleriyle ilgisi kalmıyor, küçük kasabanın sokaklarında vicdani hesaplaşması daha da küçülüyor.

Çiçek Abbas: Şakir, Abbas ve Kırık Bir Simetri

27.06.2018

Çiçek Abbas bir 80 sonrası filmi. Sinan Çetin, 1980 yılında maden işçilerinin işçi-işveren mücadelesi ekseninde yaşadıkları aşkı anlattığı Bir Günün Hikayesi’ni çekti. İki yıl sonra Çiçek Abbas gösterime girdiğinde, 12 Eylül Darbesi yapılmış ve Türkiye’nin gergin ve politize ortamı başka bir yöne çekilmeye başlamıştı.

Bitmeyen Yol’un Çaresiz Yolcuları

18.07.2018

Duygu Sağıroğlu, Bitmeyen Yol filminde farklı fakat ilişkili ikili karşıtlıklar örgüsü içinde köyden şehre göç edenlerin sorunlarını ele alır. Bu çerçevede, merkez/çevre, modern/geleneksel, kentli/köylü, patron/işçi karşıtlıkları ile anlam üretim sürecine izleyiciyi davet eder.

Üç Arkadaş: Bir Yeşilçam Prototipi

26.07.2018

Dönemin İstanbul’unda geçen Üç Arkadaş, seyirciye içinde bulunduğu toplumun bir panoramasını da sunar. Kentli/kırsal çatışmasının dolaylı olarak hissedildiği filmde, 1950’lerde Demokrat Parti iktidarı sırasında devlet tarafından desteklenen özel kesimdeki yeni zenginlere de göndermeler vardır.

Boya Fabrikasına Sığdırılan Türkiye Manzarası

8.08.2018

Karanlıkta Uyananlar, Ertem Göreç ve Lütfi Akad gibi isimlerin bireysel olarak içinde bulundukları sendikal faaliyetlerin ve 60’ların ilk yarısında yaşanan coşkulu dönüşümün enerjisiyle ortaya çıkar.

Tekinsiz Şehirlerde Gerçekçi Âşıklara Rüya Gördürmek: Attila İlhan Sineması

3.09.2018

Attila İlhan’ın senaryolarında kişisel hırsların toplumsal sefaletle birleştiği noktada birbirlerine değen ve birlikte felakete sürüklenen sıradan insanların trajedisi, ihtiraslı kişiliklerin kendi arzularıyla içine yuvarlandıkları yıkım ve kayboluş çukurları birer ibret vesikası gibi seyirciye sunulur.

Sefaletin Yeşilçam’daki En Gerçekçi Hâli: Canım Kardeşim

3.05.2019

Canım Kardeşim, toplumcu Türk sineması için bir çıkış noktasıdır ancak usta yönetmeni ve yıldız oyuncularına rağmen gişede tutmaması sebebiyle geciktirici bir etkiye de sahiptir. Eğer film başarılı olsaydı Ertem Eğilmez ve Tarık Akan bu yolda başka eserler de vererek gişe sinemacıları üzerinde yönlendirici olabileceklerdi.

Metin Erksan Sineması’nda Bir “Sefalet Palas” Denemesi

20.06.2019

Metin Erksan, Mahalle Arkadaşları filmini John Steinbeck’in Sardalye Sokağı romanından esinlenerek senaryolaştırmıştır. Bir uyarlama değil, bir esinlenme olan filmin kitapla ortak yanı hikâyesi yahut karakterleri değil, oluşturduğu atmosfer ve duygusudur.

Tesadüflerin Sarmalında Metin Erksan’ın Geçmiş Zaman Elbiseleri

2.07.2019

Ahmet Hamdi Tanpınar’ın ilk hikâye kitabı Abdullah Efendi’nin Rüyaları, 1943’te yayımlanır. Kitapta yer alan Geçmiş Zaman Elbiseleri adlı hikâye, 1973’te Metin Erksan tarafından filme alınır. Edebi bir metnin senaryoya dönüştürülmesi, yönetmenin bazı tasarruflarda bulunmasına kapı aralar; daha doğrusu bunu zorunlu kılar.

Türk Sinemasının Sınır Devriyesi

7.01.2020

Hudutların Kanunu, Lütfi Akad ile eskinin “avantür” filmlerinin “çirkin kralı” Yılmaz Güney’in işbirliği yaptıkları ilk filmdir. Filmin hikâyesi Yılmaz Güney’e, senaryosu ise Lütfi Akad’a aittir. Filmin akıcılığı sansür ve denetim kurullarınca bozulmuştur. Yılmaz Güney’in hikâyesi, Lütfi Akad’ın senaryoya müdahalesiyle, “serüven” odaklı olan aksiyon çizgisini kaybetmeden toplumsal bir zemine çekilerek aktarılmıştır. 

Çalıkuşu: Tiyatrodan Edebiyata, Edebiyattan Sinemaya...

18.04.2020

Çalıkuşu'nda ana tema Feride ve Kâmuran’ın aşkı olsa da özellikle Feride’nin Anadolu’ya gidişiyle başlayan süreçte tartışmaya açtığı konular romanın kaleme alındığı 1922 yılından filmin çekildiği 1966 yılına, hatta bugüne kadar sıcaklığını koruyan, Osmanlı-Türk modernleşmesinin önemli veçhelerine temas eden başlıklardır.

Haşmet Asilkan’ın “Onlar Gibi” Olma Çabası

16.05.2020

Yavuz Turgul’un üçüncü yönetmenliği Aşk Filmlerinin Unutulmaz Yönetmeni, 1990 yapımıdır ve 12 Eylül sonrası sinemanın girdiği kriz, bundan çıkış arayışları filmin arka fonunu oluşturur.

Arafta Bir Aşk: Sevmek Zamanı

18.06.2020

Halil için fotoğraftaki imge, hayal dünyası ile hakikat, gerçeklik arasındaki sınırdır. Zaman ve mekân duygusundan bağımsız sunulan bu masalsı atmosferde o, sınırın diğer tarafıyla, hayal dünyasıyla, mana alemiyle meşguldür.

Tanpınar’ın Bilinmeyen Bir Senaryosu Üzerine Notlar

23.06.2020

Tanpınar’ın sinemaya duyduğu ilgi birdenbire ortaya çıkmış bir heves de değildir. Onun kadar gözleriyle yaşayan, dış dünyayı büyük bir iştahla seyreden, resim sanatıyla yakından ilgilenen, romanlarında, hikâyelerinde manzara duygusunu kuvvetle hissettiren bir yazarın önünde sonunda bu alana girmesi kaçınılmazdı.

“Şaban” Karakteri Üzerine: Sosyo-politik ve Antropolojik Bir Açıklama Denemesi

3.07.2020

Kemal Sunal sinemasının en üretken olduğu yıllar, Türkiye’de solun görece en kitleselleştiği yıllara denk gelmektedir. Yetmişli yıllar sosyo-politik açıdan; kapitalizmin yayılarak kitleselleştiği, sınıf çelişkilerinin derinleştiği, sendikal örgütlenmenin yoğunlaştığı, toplumun organik bir bütün olmadığı anlayışının kendini gösterdiği, kentlere göçün arttığı, gecekondulaşmanın hızlandığı ve siyasi süreçlerin keskinleştiği bir döneme tekabül etmektedir.

Ölümün Başlattıkları

6.07.2020

Eşya ile başlayan geçmişe yolculuk mekân ve zaman ile devam eder. Cemal Bey’in tüm zamanları aynı anda yaşadığını söylediği Havuzlu Bahçe, Leyla Hanım’ın Cemal Bey’i anladığı yer olur. Geçmiş zamanın derinliklerinde yaşayan Cemal Bey ile hızla “ileriye!” doğru akan zamana yetişmeye çalışan Leyla Hanım, geçmiş ve geleceğin, ölüm ve yaşamın şimdide bir araya geldiği havuz başında buluşur.

Nâzım Hikmet ve Sinema

13.07.2020

Nâzım Hikmet'in şiiri sinemadan yeni anlatım olanakları, açılar, mercekler, yöntem ve bakışlar elde etmiştir. Önemli olan da budur bence. Değişik araçlarla kuşanmış olarak şiirini donatmıştır; şiir türünün kendini yaşadığı çağın koşullarına özgü bir biçimde yenilemesi gerektiğini kavradığı için.

Sinema Tarihimizde Bir Sansür Hikâyesi

27.07.2020

Filmi ilginç kılan özelliklerin başında bu sansür hikâyesi olsa da Aşık Veysel gibi bir büyük değerimizi anlatan ve kendisinin de rol aldığı ilk biyografik film oluşu, finalde Gazi Mustafa Kemal'in vefat ettiği günlere dair belgesel görüntülerin yer alması, o yılların köy hayatına dair ilginç ipuçları barındırması açısından Karanlık Dünya sinema tarihimiz açısından “özel” bir film olmaya devam ediyor.

Zaim’in Aynaları

22.08.2020

Derviş Zaim Gölgeler ve Suretler’de evlerin dış kapılarının yanına asar aynaları, elbette başkalarını görmek ve kendimizi bulmakla ilgilidir metaforu. Aynaya, gölgelere, resimlere bakmak gerekir diğerini anlamak için. Kıbrıs zaten bütün bu meseleleri içeren bir metonomidir başlı başına, kendisi için ötekine ihtiyacı olan tüm toplumların metonomisi. 

Milli Sinema İhtiyacı

23.08.2020

Türk sinemasının ancak, köylüsü ve şehirlisiyle manevi kıymetleri maddeden üstün tutan Müslüman Türk halkının inançları, milli karakterleri, gelenekleriyle yoğrulmuş, Anadolu gerçeğini yansıtan filmler vererek “milli sinema” hüviyetine kavuşacağı aşikârdır.

Gramofon Ne Çalar, Kim Söyler, Kim Oynar?

28.08.2020

Sabahattin Ali'nin Gramofon Avrat öyküsü Anadolu’da herhangi bir mecliste anlatılan bir hikâyeyi aktarır. Film ise anlatılan bu öykünün failini anlamaya, farklılaştırmaya dönük bir çaba gösterir. 

Umut Fakirin Ekmeği

23.09.2020

Filmde, yükselmekte olan yeni dünya karşısında yok olmaya mahkûm arabacılar çarpıcı bir biçimde anlatılır; otomobiller karşısında at arabaları, yüksek apartmanlar karşısında derme çatma evler sınıfsal bir antagonizma içinde sunulur. Bir yanda doğmakta olan kapitalizm vardır, diğer yanda çökmekte olan geleneksel üretim ilişkileri.

Kadının Yüzü de Yokmuş

3.10.2020

Teyzem, senaryosunun Ümit Ünal’a ve onun şahsi hayatına yaslanması dolayısıyla “Bir Halit Refiğ filmi” olmak ile “Bir Ümit Ünal filmi” olmak arasında tartışmalı bir konumdadır. Film, annesi ve üvey babasıyla kendi halinde bir hayat sürdüğü sanılan Üftade (Müjde Ar) adlı bir kadının hikâyesidir.

Gecikmiş Bir Ağıt Filmi

10.10.2020

Sonbahar filmi için bir tür tanıklık ve tedavi filmi diyebiliriz. Yusuf, acı ve travmanın her çeşidini bir arada yaşamıştır. Bunların tortusu zihnine, kabuslarına ve gündelik hayatına kadar sızar. Özellikle Yusuf’un rüyaları aracılığıyla filme dâhil olan gerçek görüntüler, filmin kurmaca yanını farklılaştırmakta ve dönüştürmektedir.

Gökten Bir Yıldız Düştü: Türkan Şoray

13.10.2020

Türkan Şoray'a yüklenen "taşralılık" algısı onun da sahiplendiği ve bunu özenle ve dikkatli bir şekilde pekiştirdiği bir imgedir. Zaman zaman farklı rollere girse de özellikle 60'larda üzerine yapışan bu imgeyle birlikte Şoray yıldızlığını tesciller.

Kurdun Yazgısı

27.10.2020

Yaralı Kurt, Ali’nin zamansız, mekânsız, kimliksiz bir yerde geçen kaçma kovalama hikâyesini anlatmakla sınırlı kalmaz. 70’li yılların önemli toplumsal olaylarının izleri filmin detaylarında göze çarpar.

İçimizdeki Boşluğun Adı

20.10.2020

TV ve Sinemada Kemal Sunal Güldürüsü

10.11.2020

Kemal Sunal, 1995 yılında Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Radyo-Televizyon-Sinema Bölümü'nden mezun olup da aynı fakültede yüksek lisans öğrenimine başlayınca, tez olarak kendi filmlerini araştırma konusu yapar. Tezin önsözünü okurlarımız için paylaşıyoruz.

Kahveci Güzeli: Gurbetteki Sıla

17.11.2020

Kahveci Güzeli Muhsin Ertuğrul sinemasının ilginç örneklerinden birisidir. Senaryosu Nazım Hikmet tarafından kaleme alınan filmde başrolde, yakışıklılığı ve güzel sesi sayesinde “Kahveci Güzeli” namıyla şöhret kazanan Tekin rolündeki Münir Nurettin Selçuk yer alır.

Gizli Yüz: Bir Auteur’ün Sırları ve Yolculukları

15.12.2020

Gizli Yüz, açılışta Attar’ın “gizli yüzün belirmesiyle binlerce sırrın açığa çıkacağını” bildirdiği içe açılan bir yolculuk değil midir? Havada, insanların yüzünde, sarf edilen sözlerde hep sır vardır. Genç Erkek her ne kadar tutkusunun peşinden gitmeye kararlı görünse de er ya da geç kaderinin elinde oyuncak olduğunu, ona direnmenin nafile olduğunu fark edecektir.

Sosyo-Kültürel Bağlamıyla Yeşilçam'daki Kötü Adam Temsilleri: Köy Ağaları Örneği

26.12.2020

Türkiye'nin modernleşme süreciyle birlikte yaşanan sosyo-kültürel, ekonomik ve siyasal gelişmelerin Yeşilçam sineması üzerindeki etkileri, anlatımın temellendiği tipler üzerinde ortaya çıkarak filmlerde -özellikle kötü adam tiplerinde- kendisine yer bulur.

Garip Bir Koleksiyoncu: Çürümenin Hazzı ya da Muhafazakâr Erkekliğin Melankolisi

6.11.2021

Garip Bir Koleksiyoncu, modern hayata uyumsuzluğuyla deliren ya da deli muamelesi gören bireyin dramını ölüm ve dindarlık üzerinden anlatmak için yola çıkmış gibidir. Ancak vardığı bu noktada, dindar bireyin çevresiyle kurduğu ilişkiyi bir tür toplum nefretine ve hatta toplum içinde yaşamaya karşı bir reddiyeye dönüştürmektedir.

Terapiyi Televizyonda Aramak: “İyi Olacak mıyız Doktor?”

18.11.2021

Yeşilçam sonrası Türk sinemasının kaybettiği genel izleyici kitlesi çok zamandır dizi sektörüne hayat veriyor. Ancak sektör, tıpkı 90 sonrası yeni Türk sineması gibi alternatif arayışına girdi bile.

Bir Yitik Zaman Beyefendisi Muhsin Bey

4.12.2021

Film, sisler içindeki bir saz heyetinin “Ağlamakla inlemekle ömrüm gelip geçiyor.” nihâvend makamını icrasıyla başlar. Muhsin Bey’in ilk repliğiyle bunun bir rüya sahnesi ve şarkıyı söyleyenin de Müzeyyen Senar olduğunu anlarız. Filmin açılış sekansındaki şarkının sözleri ete kemiğe bürünür ve Muhsin Kanadıkırık’ın hayatında işlerin hiçbir anlamda iyi gitmediğini anlarız.

Bu Hayatta Her Şey Yarım Kalır

18.12.2021

A Ay’ın atmosferi, zaman ve mekân kurgusu, Yekta’nın hikâyesi ile Tanpınar’ın Yaz Yağmuru öyküsü arasında güçlü bir ilişki vardır. Zira Tanpınar’ın öyküsünde, yağmurlu bir günde Sabri’nin evinin bahçesine sığınan genç kadının çocukluk anıları ile Yekta’nın yaşadıkları arasında benzerlikler tespit edilebilir.